Vượt qua nỗi sợ bị ghét:

Bí quyết sống thật với chính mình trong kỷ nguyên số

Nguồn gốc “nguyên thủy”

Nỗi sợ bị ghét bắt nguồn từ bản năng sinh tồn, hun đúc qua hàng triệu năm tiến hóa. Khi tổ tiên chúng ta sống thành bộ lạc, việc bị ruồng bỏ đồng nghĩa với án tử. Bị tước đi sự bảo vệ và hỗ trợ của cộng đồng, họ khó lòng tồn tại.

Nỗi ám ảnh hiện đại

Dù xã hội ngày nay đã khác biệt hoàn toàn, nỗi sợ bị từ chối vẫn âm ỉ trong mỗi người. Chúng ta lo lắng về suy nghĩ của người khác, về những đánh giá và lời phán xét, về những hậu quả xã hội tiềm ẩn. Nỗi sợ hãi này như một rào cản vô hình, ngăn cản chúng ta thể hiện bản thân một cách chân thực và sống một cuộc đời trọn vẹn.

Mạng xã hội: Khuếch đại nỗi sợ hãi

Vòng xoáy so sánh: Nỗi lo âu về việc so sánh bản thân với người khác càng được thổi bùng bởi mạng xã hội. Mỗi ngày, chúng ta bị “tấn công” bởi vô số hình ảnh về cuộc sống seemingly perfect (tưởng chừng hoàn hảo) của người khác. Lượt thích, lượt bình luận, những lời khen ngợi như thước đo giá trị, khiến chúng ta chìm đắm trong sự so sánh và tự ti về chính mình.

Nhu cầu được xác nhận: Mạng xã hội tạo ra một “cơn khát” được công nhận, được khen ngợi. Chúng ta đăng tải, chia sẻ, chờ đợi những phản hồi tích cực để khẳng định bản thân. Nỗi sợ bị phớt lờ, bị chê bai trở thành gánh nặng tâm lý, khiến chúng ta đánh mất chính mình trong những ảo ảnh online.

Sự giả tạo: Nỗi sợ hãi dẫn đến sự giả tạo. Chúng ta cố gắng che giấu con người thật, khoác lên mình chiếc áo “ảo” để phù hợp với kỳ vọng của cộng đồng mạng. Lòng tự tin dần bị bào mòn, thay thế bởi sự tự ti và lo lắng.

Bàn tán và ruồng bỏ: Con dao hai lưỡi

Góc khuất của “bàn tán” và “ruồng bỏ” – hai hành động tưởng chừng tiêu cực nhưng lại ẩn chứa những góc nhìn thú vị.

Mục đích “tốt đẹp” 

Nghiên cứu của Giáo sư Rob Willer (Đại học Stanford) cho thấy, trong một số trường hợp, “bàn tán” và “ruồng bỏ” có thể mang lại lợi ích:

• Thúc đẩy hợp tác: Khi những thành viên “lười biếng” bị “bàn tán” và “ruồng bỏ”, họ sẽ có động lực để thay đổi và hoàn thiện bản thân, góp phần vào mục tiêu chung của nhóm.
• Ngăn chặn sự ích kỷ: Nỗi sợ bị “ruồng bỏ” có thể khiến các thành viên trong nhóm ý thức hơn về hành vi của mình, tránh lợi dụng sự nỗ lực của người khác.

Lưỡi dao “sắc bén”

Tuy nhiên, “bàn tán” và “ruồng bỏ” cũng tiềm ẩn nhiều nguy cơ:

• Gây tổn hại: Khi được thực hiện trên mạng xã hội, “bàn tán” thường thiếu ngữ cảnh và mang tính công kích cá nhân, gây tổn thương tinh thần cho người bị “ruồng bỏ”.
• Phá hoại mối quan hệ: “Ruồng bỏ” có thể dẫn đến sự cô lập, chia rẽ và phá hoại các mối quan hệ trong cộng đồng.

Tìm kiếm sự cân bằng

Làm thế nào để “sống chung” với “bàn tán” và “ruồng bỏ”? 

Tự tin là chìa khóa:

• Quan tâm đến suy nghĩ của người khác: Điều này giúp bạn hòa nhập và phối hợp tốt hơn trong xã hội. Tuy nhiên, đừng để nó chi phối bản thân.
• Tập trung vào sự phát triển và tính tự tin: Theo đuổi đam mê, thể hiện bản thân chân thực. Những người phù hợp sẽ trân trọng bạn vì con người thật của bạn.
• Đừng ngại nói lên suy nghĩ của bạn: Ngay cả khi nó không đồng điệu với số đông. Phát triển bản thân thường xảy ra khi bạn bước ra khỏi vùng an toàn.

Sử dụng mạng xã hội thông minh:

• Đừng so sánh bản thân với người khác: Hình ảnh online thường được chọn lọc và tô vẽ.
• Tập trung vào việc xây dựng kết nối chân thực: Trân trọng những người quan tâm và yêu thương bạn vì con người thật của bạn.

Chấp nhận sự khác biệt:

• Không phải ai cũng sẽ thích bạn: Điều đó hoàn toàn bình thường.
• Tập trung vào việc thu hút những người đồng điệu: Những người trân trọng bản chất và giá trị đích thực của bạn.

“Bàn tán” và “ruồng bỏ” là những hành động mang tính “xã hội”, ẩn chứa nhiều góc nhìn và hệ quả. Hãy sử dụng “con dao hai lưỡi” này một cách cẩn trọng, để nó trở thành công cụ giúp bạn hoàn thiện bản thân và xây dựng những mối quan hệ tích cực.

Tìm kiếm cộng đồng của bạn

Internet cung cấp một không gian rộng lớn để tìm kiếm những người cùng chí hướng. Nếu bạn cảm thấy bị ruồng bỏ trong vòng tròn xã hội hiện tại của mình, có một thế giới khác, nhóm khác đang chờ kết nối với bạn. Khám phá các cộng đồng trực tuyến và kết nối với những người chia sẻ sở thích và giá trị tương tự như bạn. 

Bàn về chuyện nói xấu sau lưng…

Bất cứ khi nào bạn muốn chia sẻ thông tin riêng tư hoặc cá nhân về ai đó với người khác, hãy cân nhắc ý định của bạn và nghiêm túc tự hỏi bản thân:

1. Việc chia sẻ thông tin này sẽ đem lại lợi ích gì cho bạn hoặc người đó? Tại sao bạn lại muốn chia sẻ đến vậy? Nếu không có lý do chính đáng, đừng làm.
2. Bạn có đang chia sẻ thông tin này vì ác ý hay đố kỵ không? Hay đơn giản là vì bạn muốn cảm thấy cuộc sống của mình tốt hơn? Nếu đúng, hãy dừng lại ngay lập tức.
3. Bạn có đang chia sẻ thông tin này vì thù hằn không? Nếu đúng, bạn biết chính xác mình đang làm gì. Và điều này không hề tốt cho cả kẻ thù lẫn chính bạn, bởi vì nó gây tổn hại cho trái tim và tâm hồn bạn.

Truyền tai nhau những thông tin riêng tư về cuộc sống của người khác mà không có ý tốt tưởng như vô hại. Tuy nhiên, về lâu dài, nó không chỉ ảnh hưởng đến uy tín mà còn làm tổn hại đến hạnh phúc bên trong của chúng ta. Chúng ta bắt đầu lệ thuộc vào việc ngồi lê đôi mách và nói xấu để tìm kiếm niềm vui, sự khẳng định. Điều này không hề lành mạnh hay có lợi cho sự phát triển cá nhân.

Gợi ý: Tránh buôn chuyện tầm phào, và hãy cởi mở với người khác về ý tưởng, ước mơ, sở thích hoặc hoài bão của bạn và chính họ. Còn việc bày tỏ sự quan tâm, lo lắng cho bạn bè hoặc gia đình là điều bình thường và mình khuyến khích bạn làm điều đó. Nhưng cố gắng tránh xa tối đa những lời nói xấu hoặc thông tin tiêu cực về cuộc sống của người khác.

Điều này có thực sự cần thiết?

Mình có một quy tắc cá nhân dành cho bản thân. Trước khi chia sẻ thông tin về cuộc sống của một ai đó, tự hỏi mình—điều này có thực sự cần thiết không? Mình sẽ cảm thấy thế nào nếu ai đó chia sẻ thông tin kiểu này về mình? Liệu mình có việc gì tốt hơn để làm ngay lúc này? Hoặc mình có điều gì tích cực, xứng đáng hơn để chia sẻ?

Nếu cảm thấy mình thực sự cần chia sẻ thông tin đó để cảnh báo ai khác, hoặc để bày tỏ sự lo lắng thì có thể cân nhắc việc chia sẻ. Còn nếu cảm thấy mình muốn chia sẻ đơn giản chỉ để “xả” thông tin, thì nên kiềm chế.

Nghệ thuật KHÔNG nói xấu thường nằm ở việc biết chia sẻ điều gì, với ai và tại sao. Nhưng quan trọng nhất, nó nằm ở việc biết khi nào KHÔNG THỂ truyền đạt một thông tin nào đó.

Bí ẩn về sự tiến hóa của “buôn chuyện”

Buôn chuyện, hành động trao đổi thông tin cá nhân về những người thứ ba vắng mặt, là một phần không thể thiếu trong đời sống xã hội của con người. Từ những thành phố cổ đại Mesopotamian đến các quốc gia công nghiệp hiện đại, buôn chuyện luôn hiện diện và đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì các mối quan hệ và hệ thống xã hội.

Tuy nhiên, điều bí ẩn là tại sao buôn chuyện lại tồn tại và phát triển? Nó mang lại lợi ích gì cho con người? Sau đây chúng ta cùng  khám phá bí ẩn về sự tiến hóa của buôn chuyện, dựa trên một nghiên cứu khoa học mới được công bố.

Lợi ích của việc buôn chuyện:

Nghiên cứu cho thấy buôn chuyện tiến hóa vì nó mang lại hai lợi ích chính:

• Thúc đẩy hợp tác: Khi thông tin về danh tiếng của mỗi người được lan truyền thông qua việc buôn chuyện, mọi người sẽ có xu hướng hợp tác với những người có danh tiếng tốt và tránh những kẻ ích kỷ. Điều này giúp duy trì sự ổn định và phát triển của cộng đồng.
• Răn đe hành vi ích kỷ: Việc biết rằng mình có thể bị bàn tán khiến mọi người e dè hơn trong việc hành động ích kỷ. Nỗi sợ hãi bị đánh giá thấp và mất đi danh tiếng tốt sẽ thúc đẩy họ cư xử hợp tác và tôn trọng người khác.

Cơ chế hoạt động:

Nghiên cứu mô tả một chu kỳ tiến hóa của buôn chuyện, bao gồm ba giai đoạn:

1. Lan truyền danh tiếng: Khi mọi người buôn chuyện về hành vi của người khác, thông tin về danh tiếng của mỗi người sẽ được lan truyền rộng rãi.
2. Thay đổi hành vi: Khi mọi người biết được danh tiếng của nhau, họ sẽ điều chỉnh hành vi của mình cho phù hợp. Những người có danh tiếng tốt sẽ được tin tưởng và hợp tác, trong khi những kẻ ích kỷ sẽ bị xa lánh và hắt hủi.
3. Củng cố hệ thống buôn chuyện: Việc buôn chuyện mang lại lợi ích cho cộng đồng nên nó sẽ được duy trì và phát triển. Mọi người sẽ tiếp tục buôn chuyện để lan truyền thông tin về danh tiếng và thúc đẩy hành vi hợp tác.

Kết luận:

Buôn chuyện không chỉ là một hành vi xã hội đơn thuần, mà nó còn là một cơ chế quan trọng giúp duy trì sự hợp tác và trật tự trong cộng đồng. Bằng cách lan truyền thông tin về danh tiếng và răn đe hành vi ích kỷ, buôn chuyện góp phần tạo nên một xã hội tốt đẹp hơn.

Dưới đây là một số suy nghĩ của mình về đề tài này:

• Buôn chuyện có thể là một hành động tích cực hay tiêu cực, tùy thuộc vào mục đích và cách thức thực hiện.
• Chúng ta nên cẩn trọng khi buôn chuyện về người khác, đảm bảo rằng thông tin là chính xác và không mang tính xúc phạm.
• Buôn chuyện có thể là một công cụ hiệu quả để thúc đẩy hợp tác và xây dựng cộng đồng, nhưng nó cần được sử dụng một cách có trách nhiệm.

Lời kêu gọi hành động:

Hãy chia sẻ suy nghĩ của bạn về bài viết này! Bạn nghĩ gì về vai trò của buôn chuyện trong xã hội?

Mình chân thành hy vọng rằng sau khi đọc bài viết này, bạn sẽ cân nhắc kỹ hơn trước khi chia sẻ chi tiết về cuộc sống cá nhân của ai đó một cách công khai. Cá nhân bài viết này đã cho mình cơ hội để nhìn nhận lại bản thân. Hy vọng nó cũng giúp ích cho bạn.

Nguồn bài viết: https://www.pnas.org/doi/10.1073/pnas.2214160121#:~:text=The%20current%20article%20argues%20that,the%20reputation%20system%20and%20cooperation.