Mua sắm đồ second hand: Lợi ích hay tác hại? Podcast

Gần đây, lối sống tối giản đang ngày càng trở nên phổ biến trên toàn thế giới. Lối sống này đề cao việc sống đơn giản, loại bỏ những thứ không cần thiết ra khỏi cuộc sống. Một trong những khía cạnh quan trọng của lối sống tối giản là mua sắm có ý thức, tránh mua sắm quá mức để dẫn đến tác độnng ngược. 

Thời trang nhanh và thời trang bền vững

Thời trang nhanh (fast fashion) là một mô hình sản xuất thời trang dựa trên việc sản xuất hàng loạt các sản phẩm thời trang mới theo xu hướng theo chu kỳ ngắn, thường là từ 2 đến 6 tuần. Mô hình này được thúc đẩy bởi nhu cầu tiêu dùng ngày càng cao của người dân, đặc biệt là giới trẻ, những người luôn muốn bắt kịp xu hướng thời trang mới nhất.

Thời trang nhanh có nhiều tác động tiêu cực đến môi trường và xã hội. Sản xuất thời trang nhanh đòi hỏi một lượng lớn tài nguyên thiên nhiên, bao gồm nước, năng lượng và đất đai. Ngành công nghiệp may mặc là một trong những ngành gây ô nhiễm nhất thế giới, chiếm khoảng 10% lượng khí thải nhà kính toàn cầu. Ngoài ra, thời trang nhanh còn tạo ra nhiều vấn đề xã hội, chẳng hạn như lao động cưỡng bức, bóc lột lao động và điều kiện làm việc kém.

Thời trang bền vững là một mô hình sản xuất thời trang hướng tới việc giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường và xã hội. Thời trang bền vững sử dụng các nguyên liệu và quy trình sản xuất thân thiện với môi trường, tôn trọng quyền lợi của người lao động và đảm bảo tính bền vững lâu dài của ngành thời trang.

Hệ sinh thái của Fast Fashion (The Circle) bao gồm các yếu tố sau:

• Các nhà cung cấp nguyên liệu: Các nhà cung cấp nguyên liệu cung cấp các nguyên liệu thô cần thiết để sản xuất quần áo, chẳng hạn như bông, len, polyester, nylon,…
• Các nhà máy sản xuất: Các nhà máy sản xuất sử dụng các nguyên liệu thô để sản xuất quần áo.
• Các thương hiệu thời trang: Các thương hiệu thời trang là những người bán quần áo cho người tiêu dùng.
• Các cửa hàng bán lẻ: Các cửa hàng bán lẻ là những nơi mà người tiêu dùng mua quần áo.
• Người tiêu dùng: Người tiêu dùng là những người mua và sử dụng quần áo.

Hệ sinh thái này hoạt động theo một vòng tròn khép kín, bắt đầu từ các nhà cung cấp nguyên liệu, tiếp theo là các nhà máy sản xuất, sau đó là các thương hiệu thời trang và cửa hàng bán lẻ, và cuối cùng là người tiêu dùng.

Lịch sử của Fast Fashion qua từng thời kỳ

Fast Fashion bắt đầu phát triển từ thế kỷ 17, khi các nhà buôn dệt may ở châu Âu bắt đầu nhập khẩu bông từ châu Phi và châu Á. Bông là một nguyên liệu rẻ tiền và dễ sản xuất, khiến quần áo trở nên dễ tiếp cận hơn với nhiều người.

Vào thế kỷ 19, sự phát triển của máy móc dệt may đã thúc đẩy sự phát triển của Fast Fashion. Các máy móc dệt may giúp sản xuất quần áo nhanh hơn và rẻ hơn, khiến quần áo trở nên phổ biến hơn.

Từ những năm 1960, Fast Fashion bắt đầu phát triển mạnh mẽ với sự ra đời của các thương hiệu thời trang như Zara, H&M, Forever 21. Các thương hiệu này đã sử dụng các chiến lược marketing hiệu quả để thu hút người tiêu dùng, chẳng hạn như cập nhật xu hướng mới thường xuyên, giá cả phải chăng và dễ tiếp cận.

Trong những năm gần đây, Fast Fashion đã trở thành một mô hình kinh doanh thời trang phổ biến trên toàn thế giới. Tuy nhiên, Fast Fashion cũng có những tác động tiêu cực đến môi trường, chẳng hạn như ô nhiễm, rác thải và sử dụng tài nguyên không bền vững.

Dưới đây là một số mốc lịch sử quan trọng của Fast Fashion:

• 1690: Các nhà buôn dệt may ở châu Âu bắt đầu nhập khẩu bông từ châu Phi và châu Á.
• 1800: Sự phát triển của máy móc dệt may thúc đẩy sự phát triển của Fast Fashion.
• 1960: Sự ra đời của các thương hiệu thời trang như Zara, H&M, Forever 21.
• 2000: Sự phát triển của thương mại điện tử thúc đẩy sự phát triển của Fast Fashion.
• 2020: Đại dịch COVID-19 đã làm thay đổi thói quen mua sắm của người tiêu dùng, khiến cho Fast Fashion trở nên phổ biến hơn.

Góc tối đằng sau kinh doanh quần áo second hand

Lượng tiêu thụ

Trong những năm gần đây, kinh doanh quần áo second hand (quần áo đã qua sử dụng) ngày càng trở nên phổ biến trên toàn thế giới. Theo một báo cáo của công ty nghiên cứu thị trường Statista, thị trường quần áo second hand toàn cầu dự kiến sẽ đạt giá trị 77 tỷ USD vào năm 2025, tăng từ 64 tỷ USD vào năm 2020.

Tại Việt Nam, kinh doanh quần áo second hand cũng đang phát triển mạnh mẽ. Theo một khảo sát của Hiệp hội Thương mại điện tử Việt Nam (VECOM), thị trường quần áo second hand Việt Nam ước tính đạt giá trị khoảng 10.000 tỷ đồng vào năm 2022.

Cách tiêu thụ

Có nhiều cách để tiêu thụ quần áo second hand. Một cách phổ biến là mua quần áo second hand từ các cửa hàng chuyên kinh doanh đồ cũ. Các cửa hàng này thường thu mua quần áo từ người dân, sau đó phân loại và bán lại.

Một cách khác để tiêu thụ quần áo second hand là mua quần áo second hand từ các tổ chức phi lợi nhuận. Các tổ chức này thường thu mua quần áo từ người dân, sau đó bán lại để gây quỹ cho các hoạt động từ thiện.

Quần áo cũ đi về đâu?

Sau khi được thu mua, quần áo second hand sẽ được vận chuyển đến các thị trường khác nhau để bán lại. Một số quần áo sẽ được bán ở các nước phát triển, nhưng phần lớn sẽ được bán ở các nước đang phát triển.

Tại các nước đang phát triển, quần áo second hand thường được bán ở các chợ đồ cũ. Các chợ đồ cũ này thường nằm ở các khu vực nghèo khó, nơi người dân có thu nhập thấp.

Tuy nhiên, không phải tất cả quần áo second hand đều được bán hết. Một số quần áo sẽ bị vứt bỏ do chất lượng kém hoặc không phù hợp với thị hiếu của người tiêu dùng.

Bãi rác quần áo ở Ghana

Ghana là một trong những quốc gia nhập khẩu quần áo second hand lớn nhất thế giới. Mỗi năm, Ghana nhập khẩu khoảng 500.000 tấn quần áo second hand.

Tuy nhiên, không phải tất cả quần áo second hand nhập khẩu vào Ghana đều được bán hết. Một phần lớn quần áo sẽ bị vứt bỏ ở bãi rác Agbogbloshie, nằm ở thủ đô Accra của Ghana.

Bãi rác Agbogbloshie là một trong những bãi rác điện tử lớn nhất thế giới. Tại đây, người dân thường đốt cháy quần áo second hand để lấy kim loại có giá trị. Quá trình đốt cháy này gây ra ô nhiễm môi trường nghiêm trọng, ảnh hưởng đến sức khỏe của người dân và động vật.

Vì sao lại có bẫy?

Thời trang nhanh là một mô hình sản xuất và tiêu thụ quần áo với tốc độ nhanh chóng để bắt kịp các xu hướng mới nhất. Thời trang nhanh có tác động tiêu cực đến môi trường, bao gồm:

• Khí thải nhà kính: Sản xuất quần áo là một quá trình gây ô nhiễm, đòi hỏi nhiều năng lượng và nước. Ngành công nghiệp dệt may chiếm khoảng 10% lượng khí thải nhà kính toàn cầu.
• Rác thải: Thời trang nhanh dẫn đến lượng rác thải khổng lồ. Mỗi năm, khoảng 92 triệu tấn quần áo được thải ra bãi rác.
• Chất thải nước: Sản xuất quần áo cũng gây ra lượng chất thải nước đáng kể. Ngành công nghiệp dệt may sử dụng khoảng 79 tỷ mét khối nước mỗi năm, tương đương với lượng nước cần thiết để tưới tiêu cho 5 triệu ha đất nông nghiệp.

Vì vậy, nhiều người tiêu dùng đã chuyển sang mua sắm thời trang bền vững, bao gồm cả đồ seconhand. Đồ seconhand là quần áo đã qua sử dụng, được bán lại cho người tiêu dùng. Quần áo seconhand có thể đến từ nhiều nguồn khác nhau, bao gồm:

• Người dân tự bán lại quần áo cũ của mình.
• Các tổ chức từ thiện thu thập quần áo cũ và bán lại để lấy tiền gây quỹ.
• Các công ty chuyên thu mua quần áo cũ từ các nước phát triển và bán lại cho các nước đang phát triển.

Mua sắm đồ seconhand là một cách tuyệt vời để giảm tác động của bạn đến môi trường. Tuy nhiên, cũng có một số bẫy mà người tiêu dùng cần lưu ý, mình cũng từng là nạn nhân và bị mắc cái bẫy tham rẻ. Từ khi theo lối sống đơn giản có chút tối giản mĩnh cứ nghĩ mua đồ vintage cũ là giúp cho môi trường. Có phần đúng, nhưng nếu mua với số lượng lớn và thường xuyên thì cũng chẳng khác gì thúc đẩy phát triển cho cái gốc sản xuất thời trang nhanh.

Sản xuất nhiều = mua nhiều = vứt /cho đi nhiều quần áo cũ

Mình nhớ cái thời xưa thì áo rách đi tu sửa lại hoặc nửa đêm nửa hôm nhờ mẹ hoặc còn tự ngồi khâu vá lại. Mình vẫn nhớ mẹ mình có cái máy khâu ở nhà, hay may và sửa quần áo cho mình. Bây giờ thì mình thường nghe câu nói: rách rồi thì thôi mua cái khác, thiếu gì , đặt hàng online mai có ngay.

• Mua số lượng nhiều: Một số người tiêu dùng nghĩ rằng mua nhiều đồ seconhand sẽ giúp bảo vệ môi trường. Tuy nhiên, điều này có thể dẫn đến việc lãng phí tài nguyên và chất thải.
• Mua đồ seconhand với giá rẻ: Đồ seconhand thường có giá rẻ hơn so với quần áo mới. Tuy nhiên, chất lượng của đồ seconhand có thể không tốt và có thể gây hại cho môi trường.
• Không biết rõ nguồn gốc: Một số thương hiệu thời trang bền vững có thể sử dụng các chiêu trò marketing để đánh lừa người tiêu dùng. Người tiêu dùng nên tìm hiểu kỹ về nguồn gốc của sản phẩm trước khi mua.

Làm sao để tránh rơi vào bẫy?

Để tránh rơi vào bẫy mua đồ seconhand quá nhiều, người tiêu dùng cần lưu ý một số điều sau:

• Mua ít dùng lâu: Hãy suy nghĩ kỹ trước khi mua bất kỳ món đồ nào. Chỉ mua những thứ bạn thực sự cần và sẽ sử dụng.
• Mua đồ chất lượng: Quần áo chất lượng cao sẽ bền lâu hơn, giúp bạn tiết kiệm tiền trong dài hạn.
• Mua đồ từ các nguồn uy tín: Hãy tìm hiểu kỹ về nguồn gốc của sản phẩm trước khi mua.

Dưới đây là một số lời khuyên cụ thể:

• Hãy đặt ra ngân sách cho việc mua sắm đồ seconhand.
• Trước khi mua, hãy suy nghĩ xem bạn thực sự cần món đồ đó hay không.
• Kiểm tra chất lượng của quần áo trước khi mua.
• Mua đồ từ các nguồn uy tín, chẳng hạn như các cửa hàng đồ seconhand uy tín hoặc các tổ chức từ thiện.

Nếu bạn tuân theo những lời khuyên trên, bạn có thể mua sắm đồ seconhand một cách có trách nhiệm và hạn chế tác động của mình đến môi trường.

Kết luận

Trong những năm gần đây, kinh doanh quần áo second hand ngày càng trở nên phổ biến trên toàn thế giới, trong đó có Việt Nam. Kinh doanh quần áo second hand có thể là một giải pháp bền vững cho ngành công nghiệp thời trang, giúp giảm thiểu rác thải và tiết kiệm tài nguyên.

Tuy nhiên, kinh doanh quần áo second hand cũng có những tác động tiêu cực đến môi trường, đặc biệt là ở các nước đang phát triển. Để giảm thiểu những tác động này, cần có những giải pháp như:

• Tăng cường tuyên truyền, giáo dục người tiêu dùng về tác động của kinh doanh quần áo second hand đến môi trường.
• Thúc đẩy việc tái chế và tái sử dụng quần áo second hand.
• Tăng cường kiểm soát chất lượng quần áo second hand trước khi nhập khẩu.

Việc thực hiện các giải pháp này sẽ giúp giảm thiểu tác động của kinh doanh quần áo second hand đến môi trường, đồng thời thúc đẩy phát triển kinh tế xã hội bền vững.

Hãy cùng chung tay hành động để bảo vệ môi trường và thúc đẩy phát triển kinh tế xã hội bền vững!